Ulepszone Aplikacje Rzeczywistości "Śladami chrząszcza Páchníka".

Tutaj pobierz aplikację s poszerzoną rzeczywistośćą dla smartfona.
Wybierz wersję językową (CZ - PL).
Aplikacji wyświetla atrakcje turystyczne w okolicy Szylerzowic.
Aplikacja wyświetla model wirtualny chrząszcza Pachnicy na tle rzeczywistym w Szylerzowicach.
Można znaleźć tutaj podręcznik aplikacji.

PACHNICA DĘBOWA (Osmoderma barnabita)

Systematyka

Królestwo:zwierzęta (Animalia)
Typ:stawonogi (Arthropoda)
Typ:owady (Insecta)
Rząd:chrząszcze (Coleoptera)
Podrząd:wielożerne (Polyphaga)
Rodzina:poświętnikowate (Scarabaeidae)
Rodzaj:pachnica (Osmoderma)

Kategoria zagrożenia: gatunek bliski zagrożenia według rozporządzenia nr 395 z 1992 roku (nazwa łacińska Osmoderma eremita wymieniona w powyższym rozporządzeniu nie jest już dziś używana dla pachnic środkowoeuropejskich)[3]. Ochrona gatunkowa zwierząt: SO, CR, IUCN: VU, BERN II, NATURA 2000, HD II, IV (wyjaśnienie skrótów patrz na końcu tekstu).

Opis: Długość 24-30 mm, zabarwienie brunatnoczarne ze słabym połyskiem. Górna część ciała pozbawiona owłosienia, kształt owalny. Czułki krótkie. Na przedpleczu kilka wyraźnie widocznych wystających listewek, a całe przedplecze w drobne kropeczki. Pokrywy (skrzydła okrywowe) z niewyraźnymi zmarszczkami, na brzegach rdzawe włoski. Dolna część ciała czarna i niemal całkowicie pozbawiona owłosienia. Samice składają około 30 jaj w dziuplach drzew liściastych. Larwy żerują wewnątrz dziupli przez 3-4 lata i przed przepoczwarzeniem osiągają długość 10 cm. Dorosły osobnik w słoneczne dni przesiaduje na pniach drzew, wydając charakterystyczny zapach, od którego pochodzi też jego nazwa

pachnik1.png, 72kB

pachnik2.png, 260kB

Występowanie: występuje w dużej części Europy, od północno-zachodniej Hiszpanii przez Francję, kraje Beneluksu, Niemcy, Szwajcarię, Austrię, Włochy, Polskę, Węgry, Słowację po Ukrainę, Białoruś i Rosję, a także na Kaukazie i na Bałkanach i w Grecji. W kierunku północnym występuje aż do południowej Skandynawii. W Czechach występuje lokalnie i jest gatunkiem rzadkim, przede wszystkim można go spotkać na południowych Morawach i w południowych Czechach, np. w okolicach miast Třeboň, Hluboká, Nové Hrady, Blatná. W pozostałej części kraju jest około 200 miejsc do wysokości 600 m n.p.m. Ze względu na tryb życia w ukryciu często jest niezauważany.

Biotopy: drzewa z dziuplami – w większości drzewa liściaste, przede wszystkim dąb i lipa, ale w wyjątkowych sytuacjach mogą też występować w dziuplach drzew iglastych. (Rozpoznanie obecności pachnicy – obecność larw, poczwarek, osobników dorosłych lub fragmentów szkieletu w ściółce dziupli drzew. Jednoznacznym znakiem rozpoznawczym jest obecność charakterystycznych odchodów w ściółce dziupli. Odchody mają 8 mm długości i 4 mm szerokości. W przypadku pierwszej fazy rozwoju larw odchody są odpowiednio mniejsze. Można poczuć także szczególny zapach piżma wydostający się z dziupli drzew zamieszkiwanych przez dorosłe osobniki).

Biologia i ekologia: osobniki dorosłe od mają do września . Gatunek saproksylobiontyczny występujący przede wszystkim w autochtonicznych lasach pastewnych (rejon Pohansko) ze starymi nasłonecznionymi drzewami. Obecnie żyje przede wszystkim w starych drzewach w parkach, alejach, zwierzyńcach i uprawach wikliny wierzbowej. Woli nasłonecznione drzewa z dziuplami, w których rozwijają się larwy, często w środkowej i górnej części pnia. Pachnicy nie znajdziemy w dziuplach, które są ciągle wystawione na działanie deszczu. Dorosłe osobniki przebywają w pobliżu rodzinnej dziupli, którą rzadko opuszczają. To gatunek aktywny przede wszystkim o zmroku i wieczorem. Może latać, ale tylko na krótkie odległości. W obronie chrząszcze wydzielają wydzielinę, która zapachem przypomina starą bejcowaną skórę lub krzyżownicę bukszpanową (Chamaebuxus alpestris). Do życiodajnych roślin należą dęby (Quercus spp.), buki (Fagus sylvatica ), lipy (Tilia spp.), wiązy (Ulmus spp.), wierzby (Salix spp.) oraz niektóre drzewa owocowe, takie jak śliwa (Prunus spp.), grusza (Pyrus spp.) oraz jabłoń domowa (Malus domestica). Larwy rozwijają się przez kilka lat, co najmniej przez trzy lata. Budują kokon ze ściółki i w nim się przepoczwarzają.

pachnik_biotop.png, 369kB

Zagrożenie i ochrona: zagrożenie wynika przede wszystkim z ograniczonej liczby biotopów, w których pachnica może obecnie występować. W dzisiejszych czasach została wypchnięta do ww. biotopów antropogenicznych. Populacje są tak naprawdę pofragmentowane i tworzą mikropopulacje, które są podatne na wymarcie z przyczyn wewnętrznych (dryf genetyczny, choroby), ponieważ nie mają szans spotkania się z innymi populacjami. Rzadkość gatunku wynika przede wszystkim ze zmiany gospodarki leśnej w miejscach, w których zaprzestano wypasania i lasy zmieniły się z niskich i średnich na lasy wysokopienne. Lasy wysokopienne nie są odpowiednie, ponieważ jedynym miejscem do osiedlenia się pachnicy są obrzeża lasów, reszta lasu jest w cieniu i zwarta. W lasach nie ma już też autochtonicznego składu gatunkowego. Kolejnymi przyczynami znaczącej destrukcji biotopów są nieodpowiednie asenizacje dziupli i ich wypalanie. Dziś w dużym stopniu wycinane są stare drzewa w alejach i w miejscach występowania pachnicy. Należy temu przeciwdziałać. Ważnym elementem ochrony jest nieprowadzenie intensywnej wycinki w miejscach występowania chrząszcza i pozostawianie martwych starych drzew z dziuplami. W miejscach występowania i w najbliższej okolicy należy dbać o drzewa z bardziej luźnym zwarciem. W razie braku drzew należy tworzyć dziuple, bo w przeciwnym razie populacje zanikną.

Uwaga taksonomiczna: według najnowszej wiedzy gatunek znany jako Osmoderma eremita został podzielony na cztery gatunki. Początkowo w Czechach był gatunek Osmoderma eremita, tę nazwę jednak zastosowano dla pachnicy występującej w Europie Zachodniej, w rejonie od Hiszpanii po Niemcy, Austrię, Słowenię i Włochy. Gatunek występujący na naszym terenie nazwano Osmoderma barnabita. Występuje on we wschodniej części Europy – od Niemiec po Kaukaz, a także na Bałkanach i w Grecji. Oba gatunki żyją w Niemczech, Austrii i w Słowenii. Kolejne dwa gatunki mają ograniczony rejon występowania, Osmoderma cristinae tylko na Sycylii, a Osmoderma lassaei w rejonie południowych Bałkanów. Nowy podział nie ma wpływu na status prawny gatunku, który rejestrowany jest tylko jako Osmoderma eremita.

Pachník hnědý

Pachník hnědý

Pachník hnědý

Pachník hnědý

Pachník hnědý

Pachník hnědý

Status: SO, CR, IUCN: VU, BERN II, NATURA 2000, HD II, IV

objaśnienia

Republika Czeska w myśl ustawy nr 114 z 1992 roku z późniejszymi zmianami i rozporządzenia nr 175 z 2006 roku
KO - krytycznie zagrożone
SO - mocno zagrożone
O - zagrożone
Czerwona lista Republiki Czeskiej
RE - na terenie RCz wymarłe
CR - krytycznie zagrożone
EN - zagrożone
VU - narażone
NT - bliskie zagrożenia
Czerwona lista IUCN
IUCN: EX - wymarłe
IUCN: EW - wymarłe na wolności
IUCN: CR - krytycznie zagrożone
IUCN: EN - zagrożone
IUCN: VU - narażone
IUCN: NT - bliskie zagrożenia
IUCN: LR - gatunek wymagający zwiększonej uwagi
IUCN: DD - gatunki wymagające dokładniejszych danych
IUCN: LC - gatunki najmniejszej troski

BERN - gatunek ujęty w załącznikach Konwencji o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej i ich siedlisk naturalnych (Konwencji Berneńskiej), BERN II – gatunki zwierząt objęte ścisłą ochroną, BERN III – gatunki zwierząt objęte ochroną
NATURA 2000 - taksony wymienione w Dyrektywie Rady Wspólnot Europejskich nr 92/43/EWG/1992, gatunki z załącznika II
HD - gatunek wymieniony w załącznikach dyrektywy nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, II gatunki roślin i zwierząt ważne dla Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony, IV – gatunki roślin i zwierząt ważnych dla Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony, V – gatunki zwierząt i roślin ważnych dla Wspólnoty, których pozyskiwanie ze stanu dzikiego i eksploatacja może podlegać działaniom w zakresie zarządzania.

WYKORZYSTANE ŹRÓDŁA

Wikipedie [online]. Nieto, A., Mannerkoski, I., Putchkov, A., Tykarski, P., Mason, F., Dodelin, B. & Tezcan, S. 2010. Osmoderma eremita. The IUCN Red List of Threatened Species 2010: e.T15632A105873655. http://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.2010-1.RLTS.T15632A105873655.en. [cit 2017-07-17]. Dostupné z www: https://cs.wikipedia.org/wiki/P%C3%A1chn%C3%ADk_hn%C4%9Bd%C3%
TRNKA, F. Osmoderma barnabita [online]. © Natura Bohemica 2008 - 2017 ISSN 1805-126X [cit 2017-07-17]. Dostupné z: http://www.naturabohemica.cz/osmoderma-barnabita/
Stromy a hmyz [online]. © 2006 - 2017 Calla [cit 2017-07-17]. Dostupné z: http://www.calla.cz/stromyahmyz/pachnik-hnedy.php.

logo_pro.png, 129kB

Nazwa projektu: Śladami chrząszcza Páchníka
Numer rejestracji projektu: CZ.11.4.120/0.0/0.0/16_013/0000223
Aplikacja jest współfinansowana przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.